Alevilerin İnanç ve İbadetleri Hakkında Bilgi

Alevileri Sünni ve Şii Müslümanlardan ayıran en önemli özellik ibadet biçimleridir. Aleviler Kuran’a ve hadislere inanır, ama namaz, oruç ve hac konusundaki inançlarıyla öbür İslam mezheplerinden ayrılırlar. Hz. Ali’nin doğum günü kabul edilen Nevruz (21 Mart) Alevilerin bayramıdır. Muharrem ayında ise çölde aç ve susuz bırakılarak öldürülen Hz. Hüseyin’in anısına 12 gün oruç tutarlar. Yasla geçen bu süre içinde yalnız içmek için değil yıkanmak için bile su kullanmazlar.

Aleviler’in en önemli dinsel etkinliği “cem ayini” denen toplantılardır. Bu toplantılar genellikle kış aylarında ve dedenin önderliğinde yapılır. Yatalak ya da hasta olanlar ve suç işleyenler dışında kadın, erkek, büyük, küçük herkes cem ayinine katılmak zorundadır. Toplantıyı yöneten dede Alevi inançlarının özünü anlatır ve bu konuda öğütler verir. Ardından Alevi şairlerin “deyiş” adı verilen dinsel şiirleri türkü biçiminde ve saz eşliğinde okunur; kadınlar ve erkekler “semah” denen oyunlar oynarlar. Kurban etinden yapılan yemekler dağıtılır ve Alevi dedesi topluluk içindeki anlaşmazlıkları çözerek suç işleyenleri cezalandırır.

Aynı kökenden gelen Alevi ve Bektaşi inançları arasında büyük bir ayrım yoktur. Yalnız sonradan Bektaşi olunabilir, ama insan ancak Alevi olarak doğar. Alevilik daha çok kırsal kesimde, Bektaşilik ise kentlerde yayılmıştır.

Anadolu Alevilerinin inanç ve törenleriyle eski Türklerin şaman inanç ve törenleri arasında büyük benzerlikler vardır. Aleviler’in törenlerinde nefes ve deyişlerin okunması, saz çalması Aleviler arasında şiir.ve müziğin gelişmesinde rol oynamıştır.

Bir kimsenin atası hangi ocağa bağlı ise kendi ve oğlu da o ocağa bağlanır, başka ocağa giremez. Ocak kavramı, kuruluşun başına geçen dedenin, şeyhin bağlı bulunduğu soy kütüğüne ve onun kollarından birine denir.

Alevilikte şeriatın genel kurallarına uyulmaz. Kuran’a, hadise inanılır, saygı gösterilir. Ancak oruç, namaz ve haç gibi konularda ayrı ayrı görüşler İleri sürülür. Şarap ve diğer içkiler yasak değildir. Oyun, şölen ve çalgı inançlara, İslam dinine aykırı sayılmaz. Kadın-erkek arasında kaç-göç, sınırsız örtünme yasağı yoktur. Kadınlı, erkekti ayin-i cem denilen törenler düzenlenir. Alevilikte çok kadınla evlenme, çok kadın boşama gibi gelenekler de yoktur. Muharrem ayında Kerbela Olayı’nın üzüntüsünü duymak, onu üzülerek, yakınarak anmak, bununla ilgili törenler düzenlemek, ağıtlar okumak, bazı yiyecekleri yememek ve kendini acıya alıştırmak gibi işlemler yapılır.