Bağdat Paktının Kuruluş Süreci ve Tarihi

Bağdat paktı, Türkiye, Irak, İngiltere, İran ve Pakistan arasında kurulan ortak savunma ve bölgesel işbirliği örgütü.

Türkiye ile Pakistan arasında 2 nisan 1954’te imzalanan anlaşmada “bir saldırı durumunda ne şekilde işbirliği yapılabileceğinin incelenmesi” hükmünün yer alması, paktın kurulmasına yönelik ilk gelişmeydi Bir yıl sonra, 24 şubat 1955’te Türkiye ile Irak BM antlaşmasının bölgesel anlaşmalarla ilgili 51. maddesi uyarınca “karşılıklı işbirliği anlaşması” imzaladılar. Anlaşma, bölge barışı ile ilgili bütün devletlere, Türkiye ve Irak tarafından tanınmış olmaları koşuluyla, açıktı, İngiltere pakta 4 nisan 1955’te; Türkiye ve Irak’ın çağrısı üzerine Pakistan 23 eylülde, İran da 3 kasımda katıldı. ABD 19 kasımda bir açıklama yaparak pakta gözlemci göndereceğini bildirdi.

Daimi konsey 21 kasımda Bağdat‘ta toplanarak çalışmalarına başladı. 1956 Süveyş bunalımı paktın ilk ciddi sarsıntıyı geçirmesine neden oldu. Bağdat paktı, Arap devletlerinin bağımsızlık yanlısı siyasal tutumlarıyla çelişkiye düşüyordu. Kuruluşundan kısa bir süre sonra, 14 temmuz 1958’de Irak’ta krallığın devrilmesi, paktın geleceğini tehlikeye düşürdü, bununla birlikte 28 temmuz 1958’de Londra’da toplanan zirvede paktın varlığını sürdürmesi kararlaştırıldı. ABD ile ayrı ayrı güvenlik anlaşmalarının imzalanması da karara bağlandı. Bu toplantıya Irak katılmadı; 24 mart 1959’da da pakttan çekildiğini resmen bildirdi Paktın adı Merkezi antlaşma örgütü (Central Treaty Organisation  CENTO olarak değiştirildi ve Ankara, örgütün merkezi oldu.