Börk Nedir? Nasıl Kullanılır? Çeşitleri Nelerdir?

Börk: Başlık, külah gibi baş giyeceklerine verilen genel ad. Börk: Daha çok hayvan postundan yapılan başlık. Börk-i Horasan’ı, Osman ‘in giydiği, kırmızı kadife ya da çuhadan yapılmış, üzerine sarık sarılarak kullanılan başlık. Ak börk, Osmanlı devletinde önde gelen kişilerin ve ilmiye sınıfından olanların giydiği ak renkli keçe başlık.

Börk, Orhan Bey zamanından beri Osmanlı ordusunda kullanıldı, Yıldırım Bayezid devrinden itibaren de Yeniçeriler tarafından resmi başlık olarak benimsendi. Börkün alt kısmı şerit biçiminde sırmayla işlenir, ön kısmına sarı tenekeden bir kaşıklık eklenirdi. Kaşık yoldaşlığının, Yeniçeriler arasında önemi büyük olduğundan, bu kaşıklığa birer kaşık sokarlardı. Yeniçeri keçesi de denirdi. Osmanlı devletinin kurucusu Osman Bey, kırmızı kadife veya çuhadan yapılmış, üstüne sarık sarılan bir başlık giyerdi. Bu başlığın adı da börk-i horasanı idi. Osmanlı devletinin kurulmasından hemen sonra giyilmeye başlanmış ve son dönemlerine kadar kullanılmıştır.

Yıldırım Bayezit döneminde kapıkulu askerlerinin resmi başlığı olmuştur. Beyaz keçeden yapılan akbörkün yüksekliği yarım metredir; Omuzlara kadar inen kısmına ise yatırma adı verilmiştir.

Yeniçeri börkleri, daha çok keçeden yapılıyordu. Çuhadan yapılanları da vardı. Üst kısmında arkaya kıvrılan ve enseyi örten yatırtma’ adlı bir parça bulunur, başa geçen kenarı şerit şeklinde sırmayla işlenir, ön kısmında sarı tenekeden kaşıklık” ya da lüylük” denen bir bölüm olurdu. Sefere giderken ya da günlük yaşamda kaşıklığa, yeniçeriler arasında büyük önemi olan “kaşık yoldaşlığı” simgelemek üzere bir kaşık konur, tören ve alaylarda ise kıdeme ve rütbeye göre bir tüy ya da sorguç yerleştirilirdi.