Casusluk Tarihi. Eski Türklerde Casusluk Faaliyetleri
Casusluk: Bir kişi, bir grup veya bir ülke konusunda bilgiler edinmeğe imkân veren yöntemler bütünü. Bknz: Eski Türklerde Casusluk
Casusluk, savaş kadar eskidir. İbranîlerde de, Mısırlılarda da vardı, j Mithridates’in, Büyük Îskender’in, Julius Sezar’ın emrinde haberalma örgütleri bulunuyordu. Harfler yerine sayıların kullanıldığı şifreli mesajları ilk bulan, Yunanlılar olmuştur.
Ayrıca, başka yöntemler de kullanıyor, çeşitli kurnazlıklara da başvuruyorlardı: bir casusun tıraş edilen kafasına gizli bilgiler yazarlar, saçı uzayınca onu gideceği yabancı ülkeye gönderirlerdi.
Ama, bugün dünyada casusluğun gerçekten gelişmesi ve önem kazanması ancak XVIII. yy .dan sonra başlamıştır (Napolyon, birçok zaferini casusluğa borçludur); günümüzde ise casusluk, çok büyük boyutlara ulaşmıştır.
Günümüzde, amacı çok önemli askerî sırları elde etmek olan askerî casusluktan başka, amacı halkların ruh halini anlamak ve siyasal suikastları açığa çıkarmak olan siyasal casusluk, bir de imalât sırlarını öğrenmeyi amaçlayan sanayi casusluğu vardır. Bu konularda gizli bilgileri araştırma çeşitli yollardan yapılır.
Söz konusu, her şey hakkında her şeyi bilmek olduğu için, özel hizmet örgütleri ve geleneksel gizli ajanlardan (James Bond, sinemada, bunun bir karikatürüdür) olduğu kadar, bilgisayarlardan ve en klasik polis yöntemlerinden de (birini sürekli izleme, soruşturmalar, şantajlar v.b.) yararlanılır.
Kullanılan malzeme son derece geliştirilmiştir: çok küçük fotoğraf makineleri, ses alma cihazları veya radyo vericileri, uzaktan kumandalı robot uçaklar, casus uydular v.b.
Bu yöntemlere karşı (hiç olmazsa kısmen), kendini savunabilmek için her devlet, karşı casusluk işlerinde uzmanlaşmış polis örgütleri kurmuş, gerekli okullara uzman yetiştirici dersler eklenmiştir.
Casusluk edebiyatı, polis romanlarına yakın serüven romanı dalı. (Casusluk romanı, sir Arthur Conan Doyle’un çalışmalarıyla tam biçimini buldu; Doyle casusluk romanlarına yeraltı topluluklarını, gizli güçleri ve uluslararası rekabetleri kattı. Bu tür XX. yüzyılda, uluslararası çekişmeler bağlamında gelişti. Böylece, hür dünyayı kurtarabilecek üstün kahramanlar yaratıldı.)
Eski Türklerde Casusluk Faaliyetleri
Eski Türklerde ve Moğollarda da casusluk vardı. Osmanlı Türklerinde casusluk, devletin kuruluşu ile başladı. 1. Osman beyliğin çevresindeki bey veya tekfurlara karşı birçok casusları ustaca kullandı. II. Mehmed (Fatih) de İstanbul kuşatması sırasında casusluk (hafiyelik) teşkilatı, 1908 Meşrutiyetinden önce Abdülhamid devrinde kuruldu. Bu teşkilat 1908’den sonra kaldırıldı.
Birinci Dünya savaşından hemen önceki yıllarda, zamanın harbiye nazırı Enver Paşa tarafından askeri casusluk teşkilatı kuruldu ve doğrudan doğruya kendisine bağlı olarak çalıştı. Bu teşkilatın amacı Panislâmizm ve Pantürkizmi gerçekleştirmekti. İstiklal savaşı başlayınca bu teşkilat işgal altındaki İstanbul’da yeraltı direnme teşkilatı olarak çalıştı. sonradan Ankara’ya nakloldu ve Erkânı Harbiyeyi Umumiye reisliğine bağlandı.