Çeyiz Alayı Nedir? Nasıl Düzenlenir? Tarihi

Çeyiz Nedir? Çeyiz gelinlerin baba evinden getirdiği takı, giyim ve her türlü ev eşyasıdır. Bunların yeni eve taşınması çeyiz alayı denilen törenle gerçekleştirilirdi.

Çeyiz alaylarının en gösterişlileri saray düğünlerinde görülürdü. Hazırlanan çeyiz takımı önce sarayda sergilenir, sadrazam ve diğer ileri gelen devlet adamları düğün hediyelerini bu arada gönderirlerdi. Topkapı Sarayı’nda toplanan çeyizden ziynetler tel kafeslere, altın ve gümüş kap kaçaklar sinilere, giysiler ve döşemeler gümüş kakmalı kadife ve atlas sandıklara, üzeri sırma işlemeli al çuha bağlanıp yerleştirilir, katırlara yüklenir, alayla damadın konağına götürülürdü.

17. yy’da düzenlenen çeyiz alaylarında önde yeniçeriler, arkada at üzerinde yeniçeri ağası, ikişerli sıra halinde imamlar, şeyhler, müderrisler, kazaskerler, vezirler, bunların arkasından gelen at üzerindeki düğün armağanlarının önünde mehter takımı, arkada haremağalarının eşlik ettiği cariye arabaları, en arkada da çeyizi taşıyan katırlar yer alırdı.

18. yy’da düzenlenen çeyiz alaylarında ise en önde kılavuz çavuş, onun ardında subaşı ve asesbaşı ile çeşitli ağalar ve çavuşlar, sonra da sırasıyla top arabacıları, topçu ve cebeci ocakları ağaları, yeniçeri efendisi, sekbanbaşı, kapıcı ağalar, defterdarlar, yeniçeri ağası, arkada damadın sağdıcı, sultanın ve damadın kethüdaları yer alırdı. Bunların arkasında da önünde çeyiz nahılı bulunan çeyiz katarları gider, en arkada da mehter takımı yer alırdı Ağır ağır ilerleyen alay, damadın sarayına ya da konağına ulaştıktan sonra çeyiz yerine teslim edilir, alay dağılırdı.

Çeyiz alayının halk düğünlerindeki biçimi daha sade olurdu. 19- yy’ın sonunda İstanbul’da düğün haftasında çeyiz damat evine pazartesi günü götürülürdü. Çeyiz temiz, beyaz yatak bağlarına sarılıp azlığına ya da çokluğuna göre muhacir ya da öküz arabaları ile taşınır, kırılacak eşyalar ise bekçi ve hamallarla gönderilirdi. Çeyizle birlikte kız evinden bir ya da birkaç kadın da damat evine gider, çeyizi gelin odasına yerleştirirlerdi.

20. yy’ın başlarında İstanbul köy düğünlerinde çeyiz, gelin alayı ile birlikte götürülürdü. Çeyiz sandığı arabanın arkasına yerleştirilir, en önde alaybaşı ve köyün hatırı sayılır kişileri, arkalarında gençler, bunların arkasında damat ve arkadaşları ile çalgı takımları, sonra kızlar ve genç kadınlar, en arkada da yaşlı kadınlardan oluşan alayla çeyiz damat evine ulaştırılırdı.

Günümüzde değişen ya da unutulan pek çok gelenek gibi çeyiz alayı da istanbul düğünlerinde görülmez olmuştur.