Cezbe Nedir? Cezbe Hali Ne Demek?

Cezbe: Gönülden inanan bir kimsenin tanrısal varlığın çekimine kapılarak aşırı bir coşkuyla kendinden geçmesi durumu. Coşkuya kapılarak kendinden geçme. Cezbeye tutulmak, cezbeye kapılmak, bir inanç ya da duygunun etkisiyle aşırı ölçüde coşkulanıp kendinden geçmek. Cezbedar, cezbe etken, insanı coşkuyla kendinden geçiren.

Sufi, ibadet ve riyazetle kendisini bu ruhsal duruma hazırlayabilirce de, cezbe kesbi, kulun istem ve gücüne bağlı değil, vehbidır, yani Tanrı vergisidir. Vahdet-ı vücut (varlık birliği) felsefesine göre, cezbeye giren (meczup) bu durum içindeyken kulluktan çıkar, Tanrı-kul ya da Yaratan-yaratılan ikileminin vehimden başka bir şey olmadığını anlar. Hallac ı Mansur, bu nedenle cezbe durumundayken “Ben Tanrı’yım” (Ene’l-Hakk) demişti. Ancak, tasavvuf inancına göre, sufinin cezbede fazla kalmaması, irşat makamına ulaşması için geri dönmesi şarttır. Ote yandan meczubun, bütün güçlüğüne rağmen, durumunu başkasına belli etmemesi gerekir. Bu nedenle meczuba mevleviler ‘kanını içine akıt”, rıfailer de “yan, ama tütme” derler.