Cizye Nedir? Kimlerden Alınır? Cizye Vergisi Ne Demek

İslam devletlerinde Hristiyanlardan veya başka dinlerden olanlardan, devletten elde ettikleri imtiyazlar karşılığında alman bir vergi türü. Bu bir çeşit “rahat yaşama vergisi“ydi.

Cizye verenler devletin koruyuculuğuna girer, dini ibadetlerinde, günlük yaşayışlarında, sanat ve ticaretlerinde serbest bırakılırdı. Bu vergi sadece yetişkin gayrimüslim erkeklerden talep edilir, ihtiyarlardan, kadınlardan ve çocuklardan ise cizye alınmazdı.

Cizye, Osmanlı Devletinde 1856 Islahat Fermanına kadar yürürlükte kaldı. Daha sonra bunun yerine, Hristiyanlar askere alınmadığından, “bedel-i askeriyye” denilen bir başka vergi konuldu. Bu da İkinci Meşrutiyette kaldırıldı (1908).

Fıkıh, cizyeyi hıristiyanlar, yahudiler, mecusiler ve samiriler tarafından ödenmek üzere “fert başına tarh edilmiş şahsi bir vergi” olarak tanımlar. Bu vergiyi ödeyen yükümlüler, islam cemaati ile, yalnız dinsel uygulamalarına hoşgörü değil, korunma istemek hakkını da kendilerine veren bir antlaşma yapmış olurlar. Vergi ile yükümlü tutulanlar, sadece bedensel ve zihinsel olarak sağlam ve ödeme gücü olan reşit erkeklerdir. Kadın ve çocuklar ile ihtiyar erkekler, savaşmakla yükümlü olmadıklarından cizyeden muaf tutulurlar. Körler İle sakat ve malullerden sadece servet sahibi olanlar cizye mükellefidirler.

Osmanlı imparatorluğu’nda cizye, Kırım savaşı na kadar uygulandı. 10 mayıs 1855 tarihli kanun ile dinsel bir vergi olan cizye yerine askerlik hizmetinden muafiyet vergisi kondu. Ancak, bu vergi de, hıristiyanların askerlik hizmetine yükümlü tutuldukları I. Meşrutiyetten itibaren tamamen kaldırıldı.

Cizye müslüman olmayanların islam ülkesinde elde ettikleri can, mal güvenliği ve din özgürlüğüyle çeşitli haklarına karşılık ödedikleri bir tür bedel sayılır. Cizye: 1. Barış antlaşmasıyla konur ve değiştirilemez. 2. Savaşta yenildikleri halde yurtlarında bırakılanlara konur. Akıl hastaları, çocuklar, bunamışlar, kadınlar, köleler, sakatlar, çok yaşlılar ve bir yılda altı aydan çok hasta yatanlar cizye vermezler. Müslümanlığı kabul edenlerle, cizye tahsil edilmeden ölenlerin cizye borçları düşer.