Dede Korkut Kimdir Kısaca Hayatı
Dede Korkut’ un kimliği ve yaşadığı yıllar hakkında kesin bilgiler yoktur. Çeşitli kaynaklardaki söylenti özelliği taşıyan bilgilere göre Hz. Muhammed döneminde yaşadığı, uzunca bir ömür sürdüğü sanılmaktadır. Dede Korkut öyküleri adıyla anılan, içinde 12 destanımsı halk öyküsü bulunan kitaba adını veren kişidir. Dede Korkut kitabının ön sözünde kendisinden “Oğuz’un bilicisi” olarak söz edilmektedir.
DEDE KORKUT, Oğuzların destan niteliğindeki hikâyelerinin ilk anlatıcısı, bu hikâyelerin kahramanı, efsanevî oğuz ozanı.
Oğuzlarım Diliyle Dede Korkut Kitabında verilen bilgiye göre Hz. Peygamber zamanına yakın yıllarda yaşamıştır. Hikâyelere göre, Oğuzlar sık sık ona akıl danışırlar, gelecekten haber verdiğine inanırlardı; kopuz çalarak hikmetli sözler söylerdi.
Tarihî kaynaklarda. Oğuzname’ye ait metinlerde ve halk söylentilerinde Dede Korkut’un 295 yıl yaşadığı, Hz. Peygamber’e elçi olarak gönderildiği. Oğuzlar arasında İslâmlığı yaydığı; şair, hakîm, ermiş, kanı şahsiyeti taşıdığı, Oğuz Hana vezirlik yaptığı anlatılmaktadır. Şaman Oğuzlar arasında yaşamış ünlü bir ozan ve kam olan Dede Korkut’a ait söylentiler, Müslüman Oğuzlar tarafından İslam geleneğiyle birleştirilmiştir
Siriderya kıyısında. Derbend yakınlarında. Cebel-i Erbain’de, Ahlat’ta Dede Korkut’a ait olduğu söylenen mezarlar vardır.
Dede Korkut Hikayeleri
Öykülerde, çoğunlukla son bölümde ortaya çıkan, çocuklara ad veren, dualar eden, önemli sorunlara çözümler getiren kişi olarak kendini gösterir.
Dede Korkut hikayelerinin 15. ve 16. yüzyılda bir öykücü ozan tarafından yazıya geçirildiği sanılmaktadır. Çünkü öyküler yer yer şiirsel anlatımlarla süslenmiştir. On iki öykülük ilk el yazması nüshanın aslı Dresden Halk Kütüphanesinde. 6 öykülük bir başka el yazması nüsha da Vatikan Kütüphanesindedir. Her iki nüshanın da Türkçe baskıları çeşitli edebiyat araştırmacıları tarafından yapılmıştır.
Hikayelerde, Müslüman Oğuz Türkleri ile komşuları olan Rumlar, Ermeniler ve Gürcüler arasındaki savaşlar anlatılır. Hikayelerde olağanüstü olaylar ve kişilere de rastlanır. Bu durum öykülere destansı bir özellik katar.
Örnek bir hikaye özeti
Deli Karçar, Dede Korkut Kitabı’nda Kampüre oğlu Bamsı Beyrek hikâyesinin okçuluk ve savaşçılıkla tanınmış kahramanlarından biri. Kız kardeşi Banı Çiçek’i Bamsı Beyrek ile evlendirmek için aracılık eden Dede Korkutu kılıçla öldürmeğe kalkınca çarpılır. Sonra Dede Korkuta yalvarır yakarır. kız kardeşinin evlenmesine engel olmayacağına söz verir ve kendini bağışlatır.
