Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde Folklor Çalışmaları

1939 yılında Folklor Üniversitemize Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine girdi. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde Halk Edebiyatı ve Folklor adı altında Pertev Nailî Boratav tarafmdan okutulan bu ders 1949 yılında bir kürsü halini aldığı sırada kaldırıldı. Bu derslerdeki çalışmalar sonunda öğrencilerin de yardımlarıyla bir Arşiv meydana getirildi. Söz konusu bu arşivde folklor malzemeleri şöyle sınıflandırıldı:

• a) Halk Edebiyatı: Masallar, Türküler, Maniler, ilgili bütün kollarıyla Bilmece ve Atasözleri
• b) Görenek ve merasimleri (Törenleri)
• c) İnanışlar
• d) Halk Örf ve Gelenekleri
• e) Halk İlimleri

Adı geçen bu arşivdeki malzeme beş altı bin parçayı bulmaktadır.

1932 yılında açılıp 1951 yılında kapatılan Halkevlerinin gerek Ankaradaki Ülkü dergisi, gerek taşra illerimiz halkevlerince çıkarılan 24 dergiden başka iki Folklor dergisi daha yayımlandı. Bunlardan ilki 1944 yılında Kemal Akça tarafından başlatılıp 1946 yılında yayımına son veren Folklor Postası, diğeri İhsan Hınçer tarafından 1949 yılında başlatılıp yayımını bugün de sürdüren aylık Türk Folklor Araştırmalarıdergisidir. 1949 yılmdan bu yana

Türk Foklor Araştırmaları adlı dergisini yayımlayıp günümüze dek eriştiren ve bu suretle Türk Folkloruna büyük katkıda bulunan İhsan Hınçer’i saygıyla anmak gerekir.

1932 -1951 yılları arasında Halkevleri kitaplarından başka bu konuda bir kaç önemli yapıt daha yayımlandı:

Folklor ve Etnografya Kılavuzu: Yazan Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu

Folklor Elkitabı : Yazan Paul Saintyves, Çeviren : Bilal Aziz Yanıkoğlu.
1951 yılında Halkevleri kapatıldıktan sonra, bir kongre hariç, bilimsel nitelikteki folklor çalışmaları ağır bir tempoyla yürümeğe başladı ve bir aralık tamamen durdu. Sonra yeni bir bilimsel hareketin başlaması için on üç yıl kadar beklemek gerekti. Bu on üç yıl içindeki çalışmalar, folklorun uygulamalı birer dalı olan halk müziği ve özellikle halk danslarıüzerinde yoğunlaştı.

Bu on üç yıllık ağır tempolu çalışmalar içinde bir kongreden söz edilmişti. Bu Kongre, 1955 yılında Türk Folklor (Halk Bilgisi) Derneğince merkezinin bulunduğu İstanbulda, yurdumuzun tanınmış folklorcularının katılması ile ve İstişarî Folklor Kongresi adı altında düzenlendi. Bu kongrede ilerdeki folklor çahşmalarma ışık tutacak oldukça önemli kararlar alındı.

• Bir Folklor Enstitüsü kurulması için Milli Eğitim Bakanlığı ve üniversite Senatolanyla temasa geçilmesi,
• Lise ve dengi okullarda folklor kollan kurulması ve ders olarak okutulması,
• Bir folklor Bibliyografyası hazırlanıp yayımlanması,
• Halk danslarımızın filimle saptanması ve Folklor kitaplığı kurulması.
• 1955 yılında toplanmış olan bu Folklor Kongresinde alınan önemli kararlardan hazılandır.

1946 yılında İstanbul’da bir gurup genç tarafından Yüksek Tahsil Gençliği Türk Folklor Enstitüsü  Kurma Derneği adıyla bir örgüt kuruldu. Adından da anlaşılacağı gibi, bu derneğin amacı yurdumuzda bf Folklor  Enstitüsü kurmaktı. Bunun için de Enstitünün çalışma plan ve programlarından parasal kaynaklarının saptanmasına kadar etraflı bir etüd üzerinde çalışmak gerekiyordu. Bu bakımdan. Dernek alışılmış olduğu üzere, halk danslarını ele almakla birlikte, çalışmalarının bir kısmını da folklor derleme, araştırma ve değerlendirmelerine ayırdı. Millî Eğitim Bakanlığı ile yapılan temaslar sonunda  Millî Folklor Enstitüs kurulunca dernek  Türk Folklor Kurumu adını aldı, bundan sonra çalışmalara paralel olarak sürdürdü. Bilimsel çalışmalar bölümünün başına Ayhan Doğanç getirildi. Halk danslarımızı öğretmek üzere kurduğu Halk Oyunları Okulunda kuramsal bilgilere de yer verdi. Ayrıca tanınmış folklorcu ve bilim adamlarının konferanslar vermelerini sağladı. Giderek Folklor adlı bir dergi yayınlamağa başladı.

Bu arada yurdumuzda ve özellikle büyük kentlerimizde zaman zaman verilmekte olan folklorla ilgili konferansların sıklaştığı görüldü.

1963 yılında ikinci kez açılan Halkevleri çalışmalarını genellikle halk danslarına yöneltti. Kuramsal bilgilere de yer vermek üzere Genel Merkez bünyesi içinde bir Folklor Enstitüsü kurma çabasına girişti. Fakat ilk Halkevlerinde olduğu gibi verim sağlanamadı. Çıkarmakta olduğu Halkevleri Dergisinde folklorla ilgili yazılara yer verdi.

1966 yılında Millî Eğitim Bakanlığı Kültür Müsteşarı Adnan Ötükenin de yardımlarıyla Millî Folklor Enstitüsü kuruldu. Müdürlüğüne Cahit Öztelli getirildi, ilk folklor kitaplığının temelleri Cahit Öztelli zamanında atıldı. Tüm öğretmenler ve özellikle köy öğretmenleriyle ilgili folklor anketi de aynı zamanda ele alındı.

Şerif Baykurt Enstitüye Uzman ve Müdür Yardımcısı olarak atandıktan sonra Türk Folklor çalışmaları ile ilgili ilk Plan yapıldı. Başbakanlık Planlama Teşkilatınca kabul edilerek II. Beş Yıllık Planda yürürlüğe girdi. Folklor alanında Devlet eliyle ilk çalışmalar yapılmaya başladı.

Kaynak: Şerif Baykurt, Türkiye Folklor