Eski Türklerde Spor (Hun, Göktürk, Uygur, Oğuzlar)

Eski Türklerinde Yaptığı Sporlar Nelerdir? Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Oğuzlar hangi sporları yapmışlardır? Eski Türklerdeki Sporun Amacı ve İşlevleri Nelerdir?

Hunlar

Tarihte bilinen ilk Türk devleti olan Hunlar’ın dönemleri hakkında yeterince bilgi bulunmamakla birlikte MÖ III. yüzyılın sonlarında çok büyük bir güç olarak hüküm sürdükleri bilinmektedir. Öyle ki Çin Seddi’nin Çinliler tarafından Hun Türklerinin akınlarından korunmak için yapıldığı bilinmektedir.

Askeri yönden bu kadar güçlü olan Hunlarda, Türk yurttaşı olabilmek için iyi ata binmek, oku ve kılıcı iyi kullanmak gerekirdi. Bu nedenle ata binme, kılıç ve ok eğitimi çocuk yaşta verilirdi. Sonraki dönemde tavşan ve tilki avına götürülen çocuklar, ilerleyen dönemlerde at üzerinde uçan kuşları vuracak düzeye gelirlerdi.
Hunlar, okçuluk ve biniciliğin yanında avcılık ve güreşte de ustaydılar. Doğum ve ölüm törenlerinde,  büyük şölenler ve bayramlarda spor etkinlikleri düzenlerler, ata binme, ok atma ve güreş tutma gibi becerilerini sergilerlerdi.

GÖKTÜRKLER

Göktürk Devleti, tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlettir. Göktürklerde devlet ve millet olma bilinci en yüksek noktaya ulaşmıştır. Her yönüyle sağlam ve sağlıklı bir toplum oluştun , Göktürklerde, bu disiplin beden kültürüne de yansımıştır. Göktürklerde kadınlar da ata biniyor, ok atıyor, güreş tutup erkeklerle yarışabiliyordu.

Göktürkler okçulukta büyük maharet sahibiydiler. Ok ve yaya o kadar önem vermişler ki Orhun Yazıtları’nı oluşturan Göktürk alfabesinde (K) harfi yerine ok, ( harfi yerine de yay işareti kullanmışlardır.

Okçuluğun yanında çok iyi güreş tutan, kılıç ve mızrak kullanan Göktürklerde avcılık da değişmez yaşam biçimiydi. Sürek avı denilen büyük avlarda, savaşlara ön hazırlık çalışması da yapılmaktaydı. Sürek avının sona ermesiyle av etleri birlikte yenir, büyük şölenler düzenlenir, bu şölenlerde gençler top oynar; güreş tutar, okçuluk gibi becerilerini sergilerlerdi.
Yılın büyük bir bölümü karla kaplı olan Orta Asya’da Göktürklerin en  çok iyi kayak yaptıkları bilinmektedir. Sığır kemiğinden yapılmış kayaklar kullandıkları için komşuları tarafından “sığır ayaklı Türkler” olar da anılmaktaydılar.

UYGURLAR

Kökenleri Asya Hunlarına dayanan Uygur Türkleri, ilk zamanlarında Orhun ve Selenga Irmakları çevresinde Göktürklere bağlı olarak yaşıyorlardı. Başlangıçta dokuz boydan oluşan Uygurlar, daha sonra Dokuz Oğuzların da katılmasıyla On Uygur adını almıştır.

Uygurlarda atlı bozkır kültürü ön plana çıkmaktadır. Atla adeta özdeşleşen Uygurlar, at yetiştirmekte ve binicilikte ustaydılar. Çocuklarına küçük yaşta ata binmeyi, ok atmayı ve avlanmayı öğretirlerdi. Ayrıca Uygurların yaşadıkları bölge göz önünde bulundurulduğunda çok iyi yüzücü oldukları da bilinmektedir.

OĞUZLAR

Oğuzlar 10.yüzyıl başlarında Seyhun Nehri, Hazar Denizi’nin doğusu ve Aral Gölü çevresindeki geniş bozkırlarda göçebe olarak yaşıyorlardı.

Hunlar, Göktürkler ve Uygurlarda olduğu gibi Oğuzlar da ata çok büyük sevgi duymuş ve onu kutsal saymışlardır.

Oğuzlarda binicilikle beraber okçuluk, ok ve yay yapımı çok üst düzeydeydi. Oğuzlarda ok o kadar kutsaldı ki Oğuz Han ülkesini çocukları arasında pay ederken okunu parçalayarak ilk üç oğluna (Gün, Ay ve Yıldız) Bozok ve diğer üçüne (Gök, Dağ ve Deniz) Üçok adlarını vermiştir.
Ayrıca Oğuz devlet yönetiminde görev alanların, çev-gen oynaması, kılıç gösterilerine katılması ve okçulukta hünerli olması gerekirdi.

Oğuzlar, “Sigirnam” adı verilen büyük sürek avları düzenlerlerdi. Av ve av hayvanlarına verdikleri önemi değer birimi olan paraların üzerine biçimleyerek yansıtırlardı. Oğuzlarda avcı kuşların değeri çok büyüktü. Öyle değerli avcı kuşlar vardı ki bunların takasında çok sayıda at, koyun ve keçi teklif edildiği olurdu. Bazen de savaşta elde edilen esirlere karşılık avcı kuş teklif edilirdi.

Kaynak: Türklerde Spor Tarihi, (Tuncer KURT, Mahmut KILIÇ, Muhammet Nuri KILIÇ, Fatih ÖZBAYRAKTAR)