Kırıkkale’de Curacılık (Kırıkkale’de Cura Yapımı)
Kırıkkale’de Curacılık, Kırıkkale’de geleneksel mesleklerden biri olan Curacılık hakkında bilgiler. Curacılık Nedir? Cura Nasıl Yapılır? Özellikleri, Cura Yapımı
Kırıkkale’de Curacılık Araştırması
- Derleyen: Ayşe Çamkara
- Derleme yeri ve tarihi: Kırıkkale, 2004
- Kaynak kişi: ibrahim Gerin, 1960 doğumlu, evli, lise mezunu.
- Mesleği kaç yıldır yaptığı: 25 yıldır yapmaktadır.
- Mesleği kimden öğrendiği: Babasından öğrenmiştir.
- Mesleği kimlere öğrettiği: Çıraklarına öğretmektedir.
Kırıkkale, iç Anadolu Bölgesi’nde saz çalma geleneğinin önem kazandığı bir şehirdir. Özellikle Keskin ilçesinde bu gelenek önemli bir geçim kaynağı oluşturmaktadır. Derleme yapılan atölye Kırıkkale’de cura, bağlama divan vs. sazların yapımının neredeyse tamamını elinde tutmaktadır. Atölyede farklı sazların üretimi yanında satış ve tamir işleri de gerçekleştirilmektedir. Ayrıca üretim, satış ve tamir işlerinin yanı sıra müziğe ilgi duyanlara kurs hizmeti de sunulmaktadır.
Cura Yapımında Kullanılan Araçlar ve Yapım Aşamaları
Cura; tekne, kol, döş (kapak) olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Bu bölümlerin dışında alt ve üst eşikler, burgular, perdeler, tel takozu, teller curanın bölümleri içinde sayılabilir.
Tekne: Bir curanın teknesi 15 cm ile 25 cm arasındadır. Curada tekne iki farklı şekilde oluşturulur. Bunlardan ilki oyma tekniğiyle oluşturulan tekneler, diğeri yaprak şeklinde oluşturulan teknelerdir. Oyma tekniğiyle yapılan tekneler için dut, kestane, gürgen ağaçları tercih edilir. Bir bütün halinde işleme alınan bu ağaçlar öncelikle bir keser yardımıyla düzeltilir. Daha sonra yapılacak teknenin büyüklüğüne göre ölçü alınır. Bu ağaç, tezgah yardımıyla kabaca oyulur. Cura teknesi farklı ölçülerdeki keserler yardımıyla oyulur. Oyulan cura teknesi yaklaşık 1,5-2 aylık bir kuruma süresi geçirir. Yaprak şeklinde yapılan tekneler ise kalıp üzerinde oluşturulur. Yaprak curalar için tercih edilen ağaçlar ardıç, maun, kelebek ve ceviz ağaçlarıdır. Yaprak curanın teknesinde yapıştırma tekniği uygulanır. Ağaç parçaları kalıp üzerinde birleştirilerek yapıştırılır. Yapıştırma işlemi için sıcak olarak kullanılabilen özel bir yapıştırıcı tercih edilir.
Kol: Curanın kol kısmı için daha çok gürgen, akça ağaç ve limon ağaçları tercih edilir. Bu kol kısmı iki parçadan oluşmaktadır:
- Perde bağlanan bölüm.
- Burguların takıldığı bölüm.
Tamamen kurumuş olan tekne kısmı, kurt ağzı denilen şekilde kesilir. Kol kısmı buraya yapıştırılır. Bu işlemden önce kurutulmuş olan tekne, “planya” adı verilen araç yardımıyla iyice düzeltilir. Tekne ve kol arasındaki oranı korumak için farklı yöntemlerle ölçümler yapılır. Daha sonra belirlenen ölçüye göre kol kısmı takılır.
Döş(Kapak): Döş kısmı curanın teknesinin üst yüzeyidir. Curanın döş kısmı için daha çok köknar, ladin, kanada çamı tercih edilir. Bu kapaklar daha çok tabakalar halinde temin edilir.
Tekne ve kol kısmı birleştirildikten sonra bir süre bekletilir. Daha sonra birleştirilen tekne ve kol kısmına uygun olarak kapak ölçüsü alınır. Bu ölçüye göre kapak kesilip yapıştırılır. Planya yardımıyla hiçbir açıklık ve eğrilik kalmayacak şekilde düzeltilir. Daha sonra ana bölümleri tamamlanmış olan cura çeşitli araçlar yardımıyla düzeltilir. Bu düzeltme işlemi için farklı araçlar kullanılır. Törpüler, bastıra kollar, sitralar, iyeler yardımıyla bu düzeltme işlemleri yapılır. Boyama ve cilalama işlemleri için hazır hale getirilir.
Curanın boyanmasında özel ithal boyalar kullanılır. Pamuk yardımıyla bu boyalar curaya sürülür. Boyanan ve cilalanan curalara, daha sonra perdeleri takılır. Bu perdeler atölye sahibi tarafından boyanan misinalardır. Daha sonra curanın eşikleri takılır. En son olarak curanın telleri bağlanır.
Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Meslekler Kitabı, ( M. Öcal Oğuz, Emine Aydoğan, Nilgül Aytuzlar, Tuba Saltık Özkan