Kooperatiflerin Tarihçesi
Kooperatiflerin kuruluşu, tarihçesi ve gelişimi hakkında bilgi.
Kooperatifin Türkiye’deki gelişimi çok farklı olmakla birlikte, başlangıç olarak, diğer ülkelerden çok geride değildir. Mithat Paşa’nın 1863 yılında memleket sandıklarını kurmasıyla başlar.
1867’de çıkarılan bir nizamnameyle, memleket sandıkları, bütün Osmanlı ülkesine yayıldı. Memleket sandıkları için gereken sermaye, köylüden ve yerel yönetimin vereceği kararla, ürünün satışından elde edilecek paranın üzerinden belli bir oranda alınacaktı. Yörenin özelliğine göre bu oranlar değişecekti. Sandığın yönetimi halkın seçtiği dört kişilik kurul tarafından yürütülüyordu. Her yıl sonunda, net karın üçte biri, koydukları sermaye oranında köylüye dağıtılır, geriye kalanı sermayeye eklenirdi. Denetim, kaymakamın başkanlık yaptığı beş kişilik bir kurulca yapılırdı. 1935 yılında Tarım Kredi Kooperatifleri yasası çıkarıldı. Kurulacak kooperatiflerin yeri Ziraat Bankasınca belirleniyordu.
1923-1945 dönemi özellikle konut kooperatifleri alanında bir atılım dönemidir. 1934 yılında kurulan Bahçelievler Yapı Kooperatifi, çoğu kamu görevlisi olan ortaklarını, devletin ve belediyenin de desteği ile kısa sürede konut sahibi yapmıştır.
Kooperatiflerin genel sorunları, yukarıdan aşağıya doğru bir hareketin egemen olması, devletin önayak olmadığı yerlerde, tabandan kurulamaması, yapı kooperatiflerinin, büyük kentlerde yığılmış olması, kırsal kesimde de, gerekli itibarı bulamamasıdır.
