Çarık Nedir? Neden Yapılır? Tarihi

Çarık: Ham deriden, ayağa uygun biçimde dikilerek yapılan, genellikle köyde giyilen pabuç.

Çarık, genellikle sığır ya da iyileme işleminden geçirilmiş ham manda derisinden yapılır. Dörtköşe kesilen deri, ayağa uydurulmak üzere çeşitli biçimlerde dikilir. Çarığın başlıca iki türü vardır: Ayağa göre kesilip kenarları kıvrılarak ip ya da sırımla ayak bileğine bağlanana kara çarık, hitıt kabartmalarında görüldüğü gibi burnu yukarı kalkık, yanlarına eşit aralıklarla açılmış deliklerden deri şerit geçirilerek bağlanan yemeni türü çarığa da dede burnu denir. Anadoluda’da şapla işlem görmüş deriden yapılanı şaplı çarık, perdahlanmamış, kılları üzerinde bırakılmış deriyle yapılanı da tüylü çarık adıyla bilinir.

Anadolu’da özellikle kırsal kesimde, ucuz ve kullanışlı oluşu nedeniyle yaygın biçimde kullanılan çarığın geçmişi, Hititler dönemine değin uzanmaktadır. Çeşitli yörelerde yapılan arkeolojik kazılardan çıkan hitit kabartmalarında, çarık giymiş insan motiflerine rastlanmaktadır. “Çarık” sözcüğü, Uygurlar döneminden beri bilinmekte, bugün belli başlı türk dillerinde de kullanılmaktadır. Çarık, Türkler aracılığıyla Balkan yarımadasına da girmiş ve yaygın biçimde kullanılmıştır, iran ve çeşitli Kafkas ülkelerinde çok eski dönemlerden beri bilinen ve kullanılan çarık, Tien-Şan dağları, Ural-idil bölgesi, Anadolu ve Kızıldeniz ile çevrili geniş bir alanda yaşayan toplulukların ortak giyim eşyalarından olmuştur.

Kırsal kesimde günümüzde de kullanılmakla birlikte, giderek yapımı azalmakta, yerini lastik ya da plastikten yapılmış pabuçlara bırakmaktadır.