Türklerde Bahçe Düzeni Nasıldır?

Türklerde Bahçe Düzeni Nasıldır? Bahçede neler bulunurdu, bahçelerdeki düzen nasıl değişti.

Türkiye, Türk soyunun yaşadığı geniş bozkırlardan kalma bir zevkle, Türk bahçelerinde açıklık ve ferahlık hakimdi. Türk mimarisi gibi bu tür bahçe de sadece Türk zevkini yansıtan bir sanat eseriydi. Çiçeğin , yanında ağaca da önem verilir ve ağaçlar bahçenin güneş ve havasını kapatmayacak şekilde dikilirdi.

Bahçe düzenlemekteki gaye, bütün duyguların yararlanacağı güzellikleri yaratmaktı. ünlü şehircilik mimarı Corbusier, Türklerin bu az ağaçlıklı bahçe şeklini beğendi ve örnek alınmasını tavsiye etti.

XVIIIyy.dan sonra eski Türk bahçeleri, özelliğini kaybetti. Kare şeklinde büyük mermer havuzlar, gölge veren büyük ağaçlar, salkımlı ve sarmaşlıklı çardaklar, selsebiller, çeşmeler, fıskiyeler ve ağzından sular akan aslanlar, yerini Avrupa’dan gelen rokoko üslubuna bıraktı. Saray bahçeleri değişikliğe uğradı. Konak ve ylı bahçeleri günümüze ulaşamadı. Ancak Anadolu’nun bazı şehirlerinde, Avrupa etkisinden uzak kaldıkları için, eski Türk bahçesi anlayışındaki küçük bahçelere rastlanır. Bunlar genellikle setlidir. Arazinin durumuna göre az veya çok yükseklikte olan bu setler, duvarlarla tutturulur. Birinden ötekine basamakla geçilir. Havuz etrafında çiçek yastıkları bulunur.
Yastıklar çiçeklere zemin olmak için yapılır. Her yastıkta aynı cins ve aynı renk çiçek görülür. Setlerin taş duvarları sarmaşık gül veya taflanlarla (karayamiş) örülür. Lale bahçelerinin geliştiği lale devrinde, bahçeye verilen önem arttı. Fakat daha çok Rönesans etkisi görüldü. Fransa’dan gelen uzmanlar Fransız zevkine uygun bahçeler düzenlemeye başlayınca, Türk bahçelerinin özellikleri yavaş yavaş ortadan kalktı ve yabancı bahçe zevki yerleşti.

Meydan Larousse / Cilt 2 Sayfa 470